آندروپوز یا یائسگی در مردان یک فرآیند
طبی سالمندی و یک موقعیت فیزیکی شبیه یائسگی در زنان است که در سن 45 سالگی
به بعد بروز میکند.
در این فرآیند سطح هورمون تسترون که یکی از
اصلیترین هورمونهای مردانه(آندروژنها) است به طور پیوسته کاهش مییابد و
مرد علایمی نظیر گرگرفتگی، افسردگی و تغییرات خلق و خوی را تجربه میکند.
تعدادی از اختلالات سیستمیک موجب کاهش سطح تستوسترون خون میشوند. این
موارد شامل سیروز کبدی، نارسایی مزمن کلیه، کمخونی داسی شکل، تالاسمی،
هموکروماتوز، HIV، آمیلوئیدوز، بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD)، آرتریت
روماتوئید، عفونتهای مزمن و بیماریهای التهابی است.
هیپوگونادیسم میتواند علت مرکزی (ناشی از اختلالات هیپوتالاموس یا هیپوفیز) یا علت محیطی Testicular)) داشته باشد.
بسیاری
از مردان بالای ۵۰ سال و اغلب مردان با سن مساوی یا بیشتر از ۶۵ سال دچار
اختلال عملکرد در سطوح مختلف محور هیپوتالاموس ـ هیپوفیز بیضه هستند که با
کاهش سطح تستوسترون و کاهش نسبی سطح LH همراه است.
علاوه بر فرآیند
طبیعی سالخوردگی و افزایش سن عواملی نظیر برخی از بیماریهای قلبی، استفاده
طولانی مدت از برخی داروها، افسردگی، چاقی و دیوانگی که بر تولید هورمون
تسترون تاثیر دارند میتوانند آغازکننده زودرس آندروپوز باشند.
در این
زمینه تئوریایی نظیر تئوری بیولوژیکی و تئوری روانی- اجتماعی مطرح گشت که
به ترتیب بیان میدارند که تغییرات فیزیکی در مقدار هورمونهای مترشحه بدن و
سیستم روانی- اجتماعی و فشارهای روانی ایجاد کننده آندروپوز هستند.
عللی
نظیر از دست دادن اشتیاق به کار مانند اخراج از کار، تغییرات ناگهانی در
همسر، از دست دادن فرصتهای مناسب در زندگی و ناتوانی جسمی اثبات کننده
این تئوریاند
تفاوت های یائسگی در مردان و زنان:
یائسگی در زنان به دلیل کاهش تولید هورمون استروژن است در حالی که در مردان به دلیل کاهش تولید هورمون تسترون است.
بر خلاف خانمها مردان علایم مشخص نظیر کاهش یا قطع قاعدگی ندارند که ورود آنها را به این مرحله نشان دهد.
زنان
در این دوره باروری خود را به طور کامل از دست میدهند در حالی که مردان
هرگز باروری خود رابه طور کامل در طی آندروپوز از دست نمیدهند.
تولید
هورمون کم میشود ولی هرگز قطع نمیگردد گرچه ممکن است از میزان موفقیت
باروری کاسته شود ولی با تولید اسپرم همچنان به فرد اجازه داده میشود
فرزندان سالمی را حتی در دهه 80 زندگی داشتهباشند.
علائم آندروپوز
با
افزایش سن و کاهش تدریجی هورمون تسترون یک سری از تغییرات جسمی و روانی
تحت عنوان سندرم PadamPartialandroyendeficitin) theagingmale) در بدن روی
میدهد.
اصلیترین علامت آندروپوز خستگی و بی حوصلگی است. افسردگی،
خشم، افزایش تحریکپذیری و کاهش فعالیت جنسی،اختلال نعوظ، افسردگی،
بیحالی، استئوپروز، کاهش قدرت تودهی عضلانی بدن، سیر قهقرایی صفات
ثانویهی جنسی و کاهش موهای زهار ،تغییر در خلقوخوی، عدم توانایی در
تمرکز، کاهش علاقه در فعالیتها، اختلالات خواب، تحریکپذیری و خلقوخوی
افسرده و...
به طوری که 80% مردان دارای مشکل کاهش تمایلات جنسی دارند.
از دیگر علایم میتوان به تغییر در اندامها و کاهش توده ماهیچهای بدن،
گرگرفتگی، کاهش لذت از زندگی، کاهش حافظه و سطح کارآیی، تکرار ادرار بخصوص
در شب، یبوست، کاهش قد، ریزش مو و وجود دردهای استخوانی اشاره کرد.
رابطه بین هورمون استروژن و اندروپوز:
هورمون
استروژن نوعی هورمون جنسی زنانه است که در دوران یائسگی زنان کاهش
مییابد. تولید استروژن به مقدار کم در ساختار هورمونی بدن مردان طبیعی است
همچنان که زنان تولید کمی از تسترون در بدن خود دارند.
بدن مردان میتواند بخشی معینی از هورمون تسترون را به استروژن تبدیل کند و در این میان از آنزیم آروماتاز کمک میگیرد.
استروژن
برای مغز مردان بسیار سودمند است و هر چه قدر مرد پیرتر میشود تولید این
آنزیم بالاتر میرود ولی اگر سطح هورمون استروژن غیر قابل کنترل شود با
اثرات مردانه هورمون تسترون رقابت میکند.
گفتنی است استروژن به شدت اثر تسترون را کاهش میدهد و این عامل باعث افزایش خطر حمله قلبی و افزایش رشد سلول های پروستات میشود.
چاقی و آندروپوز:
در
بسیاری از موارد چاقی به خصوص در قسمتهای شکمی به عدم تعادل هورمونهای
مردانه نسبت داده شده است.سلولهای چربی آنزیم آروماتاز را سنتنر کرده که
سبب تغییر هورمونهای مردانه به استروژن میشود.بنابراین افزایش چربی سبب
میگردد سطح هورمون استروژن افزایش یابد.
تهدیدات زندگی مشترک در دوران آندروپوز:
* انجام کارهای خطرناک و مبالغهآمیز توسط مرد تا بتواند مردانگیاش را به خودش ثابت کند.
* مرد ممکن است افسرده، دچار شک و تردید و دلسردی و ناامیدی در زندگی گردد.
*ممکن است به طور موقت به دلیل شرایط مهم انگاشته شود و این حالت میتواند فرد را به سمت خیانت در زندگی سوق دهد.
رژیم غذایی مناسب:
با توجه به برخی از علایم آندروپوز موارد زیر توصیه میشود:
در درمان گرگرفتگی بایستی از چای، قهوه، غذاهای پرادویه و بسیار شیرین پرهیز نمود و از مایعات فراوان استفاده کرد.
در
نوسانات خلتی به دلیل اختلال در سروتونین استفاده از حبوبات و غلات توصیه
میشود همچنین در مورد پوکی استخوان مصرف شیر، سویا، ماست کم چربی، ماهی
آزاد، سبزیجات سبز رنگ و انجیر و در مورد بیماریهای قلبی مصرف غذاهای حاوی
روغن امگا3 مانند روغن ماهی آزاد و ویتامین E بسیار سودمند است. سویا باعث
تسکین گرگرفتگی می شود. سویا با کاهش کلسترول بد خون ، از قلب و عروق
محافظت می کند.
بهتر است در دو وعده غذایی خود، سویا مصرف کنید. 4تا 6هفته طول می کشد، تا سویا اثر خود را روی گرگرفتگی نشان دهد.
بهتر است از سویا به جای گوشت در غذا استفاده کنید و اگر از طعم آن خوشتان نمی آید، با ادویه آن را مخلوط کنید.
روش هاى کاستن از شدت گرگرفتگى:
۱
_ ورزش:Exercise ورزش منظم و نه چندان سنگین موجب افزایش فعالیت هاى غدد
داخلى بدن - و از جمله هیپوفیز براى تحریک تخمدان ها و ترشح هورمون _ مى
شود. مطالعات اخیر نشان مى دهند، اگر به طور منظم ورزش و تحرک بدنى داشته
باشید، کمتر دچار تعریق و گرگرفتگى مى شوند.
۲ _ تنفس عمیق :Deep
Breathing روش هاى آرام سازى عضلات توام با تنفس عمیق نیز موجب کاهش علائم
گرگرفتگى مى شود. اساس این تکنیک ها به این شرح است؛ در وضعیت راحتى
بنشینید، چشمان خود را ببندید و تمام ماهیچه هاى خود را رها (شل) کنید. در
این حالت شروع به تنفس عمیق کنید و هوا را بسیار آرام از ریه هاى خود خارج
سازید. سعى کنید در طول روز ۲۰ _ ۱۰ دقیقه این عمل را تکرار کنید.
منبع: aftab.ir
قرص گیاهی سالویگل
: برای کاهش هر نوع تعریقی بدون علت زمینه ای (چه به صورت سیستمیک و چه به
صورت موضعی)، کم کننده ترشح عرق بدن درشرایط معمولی و دوران یائسگی ،
خشکاننده شیر مادران . ضد تعرق زیاد
توضیحات بیشتر در مورد سالویگل در لینک زیر :
منابع غذایی تستوسترون
روی (zinc): بهترین منبع غذایی روی، گوشت است. بهترین گوشت، گوشت سفید مرغ است. بهترین نوع ماهی هم سالمون یا همان ماهی آزاد است. افراد گیاهخوار می توانند به جای گوشت از حبوبات یا بادام زمینی استفاده کنند. هیچ میوه ای در این گروه به تولید تستوسترون کمک نمی کند چون استفاده منابع گیاهی روی برای بدن دشوارتر است و منبع خوبی برای تستوسترون شمرده نمی شود.
ویتامین A: وجود این ویتامین برای عملکرد طبیعی اندام های تناسلی ضروری است. بسیاری از میوه هایی که تولید تستوسترون را در این دسته تقویت می کنند عبارتند از: سیب، ذغال اخته، طالبی، آناناس و مرکبات. سایر منابع ویتامین A شامل ماهی (باز هم سالمون)، سبزیجات برگ دار (اسفناچ) و سبزیجات کمرنگ مثل گوجه فرنگی، فلفل قرمز، و کدو زرد یا همان کدو رشتی می شود.
امیدوارم که ماهی سالمون دوست داشته باشید چون علاوه بر اینکه منبعی عالی از ویتامین A و روی و همچنین پروتئین و روغن ماهی به حساب می آید، گفته می شود که میزان هورمون جنسی متصل به گلوبولین (SHBG) را نیز پایین نگه می دارد. وقتی تستوسترون در جریان خون با SHBG برخورد می کند، به آن متصل شده و دیگر نمی تواند با هیچ سلول دیگری ارتباط برقرار کند.
تاثیر شبکه ای تستوسترون که به SHBG متصل باشد درست مانند نبود تستوسترون است چون از هرگونه تاثیر آن بر بدن جلوگیری می شود. ماهی سالمون می تواند منبع غذایی شماره یک شما برای بالا بردن تولید تستوسترون در بدنتان باشد که صدف خوراکی نیز از لحاظ محتوی روی تقریباً با آن هم تراز است.
تستوسترون و رژیم غذایی
دوری کنید:
موادغذایی و نوشیدنی های زیر با تولید تستوسترون در بدن مقابله می کنند: غذاهای سرخ کردنی، قند و کافئین، غده آدرنال را بیش از حد تحریک کرده و باعث می شود کمی تستوسترون تولید کند. تحریک بیش از اندازه آدرنال باعث خستگی آدرنال شده و این به آن معنا است که دیگر نه تستوسترون و نه هیچ چیز دیگر تولید نخواهد کرد.
پس اگر صبحانه تان مملو ازسرخ کردنی ها، قهوه با کرم و شکر باشد، مطمئناً همه تلاشی که برای جلوگیری از تولید تستوسترون در بدن باید بکنید، را به طور کامل انجام خواهید داد.
درنتیجه، یک رژیم غذایی سالم و تولید تستوسترون کاملاً در ارتباط با یکدیگرند.
مقدور نیست که همه موادغذایی یا همه میوه های مفید برای تولید تستوسترون را در این مقاله ذکر کنیم. می توانید با متخصص تغذیه در این رابطه مشورت کنید تا موادغذایی مفید را برحسب نیازهایتان به شما معرفی کند.
بعنوان
نمونه، برای صبحانه فردا می توانید املت (زرده تخم مرغ حاوی کلسترول است
که تستوسترون از آن ساخته می شود) به همراه گوجه فرنگی و فلفل قرمز (منابع
ویتامین A) و آب پرتقال میل کنید. برای میان وعده هم می توانید سیب تازه،
آناناس یا سایر میوه هایی که تولید تستوسترون را در بدن افزایش می دهند
مصرف کنید تا شروع خوبی برای روزتان باشد
funpatogh . com
اگر با این توصیه ها مشکل حل نشد باید به متخصص مراجعه کنید تا آزمایشات لازم صورت گیرد
متخصصین
بالینی باید تاریخچه دقیق و آزمایشات بالینی به همراه غربالگری آزمایشگاهی
مناسب برای بیمار انجام دهند. شمارش کامل سلول های خونی به منظور ارزیابی
کم خونی و احتمال عفونت پیشرونده باید صورت گیرد. سایر مطالعات آزمایشگاهی
به منظور تعیین هرگونه ناهنجاری متابولیکی ضروری است. لازم است سطح
تستوسترون آزاد نیز به منظور بررسی میزان تستوسترون موجود در بدن سنجش
گردد. این نکته را باید در نظر گرفت میزان تستوسترون آزاد از یک آزمایشگاه
به آزمایشگاه دیگر ممکن است متفاوت باشد زیرا روش انجام تست می تواند
متفاوت باشد. برای اطمینان بیشتر بایستی بیمار برای انجام همه تست ها به یک
آزمایشگاه مراجعه کند.
میزان طبیعی تستوسترون توتال سرم در اوایل صبح در مردان جوان سالم ۲۰ تا ۴۰ ساله تقریباً بین ۵۰۰ ng/dl تا ۱۰۰۰ ng/dl است.
در
واقع مردانی که دچار علایم و نشانههای کمبود تستوسترون هستند و موارد منع
مصرفی برای استفاده از تستوسترون ندارند، درمان جانشینی هورمون برایشان
مفید خواهد بود.
سطح توتال تستوسترون کمتر از ۲۰۰ ng/dl بهطور واضح
دلالت بر کمکاری گوناد جنسی دارد و درمان جانشینی با تستوسترون در آن مفید
و موثر واقع خواهد شد.
اگر سطح تستوسترون توتال سرم بین ۲۰۰ ng/dl و
۴۰۰ ng/dl باشد، آزمایش خون باید تکرار شود و سطح تستوسترون آزاد خون و
گلوبولین متصل شده به هورمون (SHBG) اندازهگیری شود. اگر سطح تستوسترون در
یک مرد سالم بیشتر از ۴۰۰ ng/dl باشد، تشخیص آندروپوز غیرمحتمل است و باید
به تشخیصهای احتمالی دیگر توجه کرد.
درمان آندروپوز
شامل
هورمون درمانی جایگزین با پچ یا ژل های تستوسترونی است. تزریق تستوسترون
نیز امکان پذیر است اما این روش دردناک و ناراحت کننده است. روشی که طی آن
تستوسترون جایگزین می گردد ممکن است بر سلامت پروستات نیز اثرگذار باشد.
این مساله باعث نگرانی است. هیچ مدرک معتبری مبنی بر اینکه رابطه علت داری
بین تستوسترون درمانی جایگزین و سرطان پروستات وجود داشته باشد، نیست. با
این حال در سال 2003 انستیتو ملی طب مطالعه ای را برای بررسی این مطلب آغاز
کرده است. این مطالعه از نوع طولی بوده و نتایج آن هنوز مشخص نشده است.
تستوسترون
درمانی: جایگزین زمانی که بطور مناسب تجویز گردد عوارض جانبی کم و خفیفی
دارد با این حال اگر تستوسترون به صورت نابجا مصرف گردد عوارضی نظیر
پرخاشگری، آکنه، بی خوابی را بدنبال خواهد داشت. برخلاف یائسگی در زنان که
به دنبال آن تولید هورمون متوقف می شود در مردان تولید هورمون تستوسترون به
علت کند شدن فرآیند تولید هورمون تستوسترون کاهش می یابد و بیضه ها بر
خلاف تخمدان ها از پیش سازهای هورمون تهی نمی شوند. یک مرد سالم قادر است
در سن 80 سالگی و حتی بالاتر نیز اسپرم سالم تولید کند با این حال افزایش
سطح تستوسترون و هورمون درمانی جایگزین نمی تواند تمامی علائم بیماران را
بهبود بخشد و نیاز به درمان وپیگیری افسردگی و اختلالات عملکرد جن-سی است.
نیاز به تغییرات خاص در شیوه زندگی از قبیل رژیم غذایی جدید یا برنامه های
تمرینی و سایر معالجات از قبیل درمان افسردگی ممکن است ضروری باشد.
خطرات و مزایا
در
مورد مزایا و خطرات بالقوهی درمان جانشینی تستوسترون در مردان مسن
اطلاعات کافی وجود ندارد، اما خطرات بالقوهی درمان جانشینی با تستوسترون
شامل پلیسیتمی و احتمالاً ترومبوز، بدتر شدن و یا شروع آپنهی زمان خواب،
تشدید علایم انسدادی پیشابراه و تبدیل سرطان نهفتهی پروستات به نوع بالینی
آن، افزایش حوادث قلبی ـ عروقی، ژنیکوماستی، آکنه و افزایش هماتوکریت به
بالای ۵۵% است.
همچنین مزایای بالقوهی درمان جانشینی با تستوسترون عبارت است از:
۱ـ بهبود میل جنسی
۲ـ افزایش سطح انرژی
۳ـ افزایش قدرت تودهی عضلانی
۴ـ افزایش تراکم استخوان (BMD ) و کاهش شکستگی آن
۵ـ بهبود خلقوخو که همراه با تقویت عملکرد جنسی موجب تقویت احساس مثبت و بهبود کیفیت زندگی در مردان درمانشده میشود.
اثرات این درمان در مردان جوان مبتلا به هیپوگونادیسم و مردان میانسال نیز دیده شده است.
انواع دارویی
در حال حاضر فرمولهای متنوعی از تستوسترون در بازار موجود است:
۱ـ انواع تزریقی
۲ـ چسبها و ژلهای پوستی تستوسترون
۳ـ کاشتنیهای حاوی تستوسترون
۴ـ کپسولهای خوراکی.
هدف از تمامی درمانهای فوق افزایش تراز تستوسترون خون به نزدیک تراز خونی آن در مردان جوان است.
اطلاعات اپیدمیولوژیک دلالت بر این دارد که در مردان با سطح پایین تستوسترون بیماری عروق کرونری قلب شیوع بیشتری دارد.
البته
مطالعات کوتاهمدت نشان داده است که درمان با تستوسترون موجب کاهش آنژین
صدری میشود، ولی مطالعاتی درازمدت برای بررسی تأثیر درمان جانشینی با
تستوسترون در کاهش بیماریهای قلبی ـ عروقی و پیشرفت آترواسکلروز لازم است.
در درمان جانشینی با تستوسترون دوز مناسب پیشنهادی کدام است ؟
دوز
مناسب به نوع و خواص فارماکوکینتیک خاص آن بستگی دارد. سطح ایدهآل درمان
جانشینی هورمون نامشخص است زیرا ارگانهای مختلف بدن به دوز تجویز شده
بهصورت یکسان واکنش نشان نمیدهند. با توجه به این مسئله پزشک باید میزانی
از دارو را تجویز کند که در تراز میانهی طبیعی برای مردان جوان سالم باشد
و کمترین دوز مؤثر که اثرات مفید و موردنظر را ایجاد کند.
شش تا دوازده هفته بعد از شروع درمان جانشینی با تستوسترون باید شخص از نظر بالینی و بیوشیمیایی مورد ارزیابی مجدد قرار گیرد.
برای
اغلب بیماران اندازهگیری تستوسترون کل سرم کافی است ولی در بعضی از
بیماران بایستی تراز تستوسترون آزاد سرم نیز اندازهگیری شود.
تراز
میانهی طبیعی تستوسترون یک هفته پس از استفاده از نوع تزریقی دارو
(Testosterone Enanthate or Cypionate که هر دو هفته یکبار تزریق میشود)،
۳ تا ۱۰ ساعت بعد از استعمال چسب تستوسترون (Testosterone Patch که هر ۲۴
ساعت یکبار استفاده میشود) و بلافاصله بعد از استفاده از ژل پوستی
تستوسترون (که هر ۲۴ ساعت یکبار استفاده میشود) حاصل میشود.
تنظیم
مجدد دوز باید ۶ هفته تا سه ماه بعد از شروع دارو انجام شود. درصورتیکه از
محصولات پوستی استفاده میشود، باید در مورد تحریک پوست یا سایر
حساسیتهای پوستی سؤال شود.
آنتیژن مخصوص پروستات در سرم (PSA) باید
اندازهگیری شود و معاینهی پروستات از طریق رکتوم (DRE) باید قبل از درمان
انجام شود و سپس سه ماه بعد، شش ماه بعد و پس از آن سالی یکبار تکرار
شود.درصورتی که PSA سالانه بیش از ۱/۵ ng/ml افزایش یابد یا به میزان
بالاتر از۴ ng/ml برسد، مشاورهی ارولوژی توصیه میشود.
هماتوکریت خون نیز باید در ابتدا، سه ماه بعد، شش ماه بعد و پس از آن سالی یکبار اندازهگیری شود.
منبع: jouybari.blogfa.com