مکیدن پستان و شیردهی

اکثر نوزادان از بدو تولد قادرند پستان مادر را در دهان گرفته و همزمان با مکیدن آن شیر را بلعیده و براحتی نیز تنفس کنند . یعنی نوزاد طبیعی و رسیده می تواند عمل مکیدن ، قورت دادن و نفس کشیدن را توأمان انجام دهد .
به علت آنکه پستان مادر و دهان نوزاد متفاوت است ، در بعضی موارد لازم است تمهیداتی اندیشیده شود تا نوزاد بتواند یاد بگیرد چگونه پستان مادر را در دهان نگه دارد ، آنرا بمکد و شیر را بلع کند .
اشکالاتی که در این روند تکاملی به وقوع می پیوندد اکثراً به دلیل زایمان های غیرطبیعی و یا استفاده از مواد و ابزاری است که در جریان زایمان مورد بهره برداری قرار می گیرند ، که ذیلاً‌ به برخی از آنها اشاره می گردد :

۱- مصرف دارو در جریان زایمان از قبیل پتیدین یا بی حس کننده های نخاعی
۲- استفاده از داروهای ضد درد پس از زایمان
۳ - تغذیه نوزاد با بطری یا دادن پستانک به نوزاد که مکانیسم مکیدن متفاوتی نسبت به مکیدن پستان دارد .
۴- جدا نگه داشتن نوزاد از مادر پس از تولد و عدم اجرا یا اجرای ناقص هم اتاقی مادر و نوزاد
۵- درست بغل نگرفتن نوزاد و وضعیت ناصحیح نوزاد روی سینه مادر ( مثلاً فشار دادن سر نوزاد با دست )

باید در نظر داشت همه نوزادانی که پس از تولد به خوبی پستان مادر را نمی گیرند ، مشکل مکیدن پستان را ندارند . معهذا معدودی از نوزادان در گرفتن پستان و قورت دادن شیر در ابتدا دچار مشکلاتی هستند از جمله :
۱- نوزادانی که عادت داشته اند در رحم مادر شست خود را بمکند .
۲ - آنهایی که دچار ضربه های زایمانی و یا اختلالات عصبی شده اند .
۳- نوزادانی که واکنش جستجو ( Rooting Reflex ) در آنها ضعیف است و برای گرفتن پستان مادر دهانشان را به خوبی باز نمی کنند .
۴- نوزادانی که هنگام شیرخوردن دهان را کاملاً به پستان نمی چسبانند و یا آنرا مکرراً رها می کنند .
۵- نوزادانی که تحت تأثیر داروهای مصرف شده توسط مادر قرار دارند .
۶- نوزادان نارس یا آنهایی که دیرتر از موعد مقرر متولد شده اند .
۷- نوزادانی که با ناهنجاری مادرزادی دهان و بینی بدنیا آمده اند ( شکاف کام یا انحراف تیغه بینی و یا گره ضخیم زیرزبانی و ... )

نشانه های مکیدن ناموفق عبارتند از :
۱- هاله پستان خارج از دهان و لبهای نوزاد به داخل فرو رفته و یا ( غنچه شده ) و چانه دور از پستان است .
۲- مراحل تکاملی با تأخیر همراه است .
۳- افزایش وزن مطلوب نبوده و دفعات اجابت مزاج و دفع ادرار کم است .
۴- هنگام شیرخوردن سروصدای زیادی ایجاد می شود .
۵- دفعات تقاضا برای شیرخوردن و مدت شیرخوردن زیاد و طولانی است ( بیش از یکساعت )
۶- حرکات چانه نامنظم و لرزشی است و ممکن است در صورت ، حرکات و پرش های غیرعادی مشاهده گردد . ( گونه ها فرو می روند )

منبع: aftab.ir

چگونه و در چه مواقعی باید شیر مادر را دوشید؟

گاه اتفاق می افتد مادر مجبور شود شیر خود را بدوشد و بوسیله فنجان ، استکان ،‌قاشق ، قطره چکان ،‌سرنگ و یا حتی لوله به کودک بخوراند. از جمله :

الف) در مورد نوزاد نارس و یا بیماری که در بیمارستان بستری است و از طریق لوله ،‌سرنگ ،‌فنجان و غیره تغذیه می شود.

ب)‌آن دسته از شیرخوارانی که به دلیل نقایص جسمی لب و دهان و امثال آن قادر به مکیدن نیستند.

ج )‌مادری که در خارج از منزل اشتغال داشته و به هیچ وجه امکان تغذیه مستقیم در ساعت کار برای او وجود ندارد.

د) برای جلوگیری از احتقان پستان یا در شرایط و موارد خاص و معدودی که به دلیل بیماری مادر و یا کودک و یا هر علت دیگری مکیدن و تخلیه پستان توسط کودک برای مدتی مقدور نباشد.

آمادگی اولیه برای دوشیدن شیر:

 زمانی از روز را می توان برای دوشیدن شیر انتخاب کرد که پستان پر از شیر باشد. در بیشتر مادران صبح ها پستان ها پرتر است ولی عملا در هر موقعس از روز می توان پستان ها را دوشید. برای مثال می توان بعد از هر وعده تغذیه شیرخوار ،‌شیر اضافی را دوشید و دخیره نمود.

‌بهتر است 10 تا 20 دقیقه قبل از شروع دوشیدن شیر،‌مادر کمی استراحت کند . یک لیوان شیر، آب میوه ، چای کم رنگ یا سوپ بخورد. مایعات گرم بیشتر از مایعات سرد به ترشح شیر کمک می کنند.

 وسایلی که برای دوشیدن شیر بکار می روند باید تمیز باشند. شیر مادر را می توان با دست یا وسیله مکانیکی مثل  پمپ یا شیردوش های نوع دستی و یا برقی دوشید. این وسایل بعد از هر بار استفاده باید فورا شسته شوند. (شیر دوش های دستی خیلی مناسب نیستند و بهتر است حتی اامقدور مورد استفاده قرار نگیرند) دست ها را باید با آب و صابون ،‌ ولی پستان را فقط با آب ساده شستشوداد و از بکار بردن هر گونه کرم ، لوسیون ، روغن و ... پرهیز کرد.

 موقع دوشیدن شیر،‌مادر باید در وضعیت راحتی باشد، بهتر است بنشیند و اگر ممکن است ،‌ پاها را کمی بالا بگذارد. محیط نیز باید ساکت و آرام باشد و به صدا درآمدن زنگ تلفن و یا زنگ منزل و سایر امور باعث قطع دوشیدن شیر نشود.

 هنگام دوشیدن شیر،‌اگر مادر به کودکش فکر کند و یا تصور شیر دادن و در آغوش گرفتن او را داشته باشد به ترشح و جاری شدن شیر کمک می شود. کنار کودک نشستن و به او نگاه کردن نیز همین اثر را دارد.

 برای بهتر جریان یافتن شیر ،‌توصیه می شود یک حوله گرم و مرطوب به مدت 5 تا 10 دقیقه روی پستان و نوک آن قرار داده شود . حمام کردن یا ماساژ دادن هم به این کار کمک می کند ،‌ بدین ترتیب که :‌ یک دست زیر پستان و دست دیگر بالای آن قرار گیرد. با حرکت یک یا هر دو دست هم زمان با هم از طرف قفسه سینه به نوک زیر پستان مچاری شیر لمس شده و شیر به طرف مخازن آن که در زیر هاله پستان قرار دارند،‌جریان پیدا می کند.

  روش دوشیدن شیر
برای دوشیدن شیر با دست صورت می گیرد،‌دست باید طوری قرار گیرد که 2 انگشت زیر پستان و درست در لبه تحتانی هاله پستان قرار دارند، برای خروج شیر باید روی این قسمت فشار وارد شود نه به نوک یا خود پستان. زیرا فشار دادن نوک پستان نه تنها سبب جاری شدن شیر نمی شود ،‌ بلکه موجب ترک خوردگی ،‌سوزش و نازک شدن پوست نوک پستان هم می شود.

بنابراین:‌

اگر دوشیدن شیر با دست صورت می گیرد،‌دست باید طوری قرار گیرد که 2 انگشت زیر پستان و درست در لبه تحتانی هاله پستان و شست در بالا و روی لبه فوقانی هاله واقع شود. آن گاه باید دست را به قفسه سینه تکیه داد و مطابق شکل زیر،‌اول پستان را به طرف قفسه سینه و سپس به جاو آورد تا شیر به آسانی خارج شود. با قرار دادن انگشتان در جهات مختلف هاله ، مجاری  دیگر شیر هم تخلیه می شوند.
هنگام دوشیدن شیر با دست ،‌باید برای جمع آوری شیر از لیوان یا ظرف دهان گشاد ( که قبلا جوشیده است ) استفاده نمود . گاهی لازم است لیوان تمیزی هم زیر پستان دیگر قرار داده شود تا قطره های شیری که هم زمان با دوشیدن از پستان دوم ترشح می شود جمع آوری گردد.
برای دوشیدن شیر علاوه بر روش فوق که ذکر شد،‌از شیردوش های برقی نیز می توان استفاده کرد.این نوع شیردوش ها که اخیرا به بازار آمده اند،‌به صورت تکی یا دو تایی ( جهت دوشیدن همزمان پستان های مادر) در دسترس مادران قرار دارند و قابل استریل شدن درآب جوش بوده ،‌ با برق باطری کار می کنند. قدرت مکش آنها بسیار مناسب است و بدون هیچگونه درد و ناراحتی مقدار بیشتری شیر را در زمان بسیار کمتری از پستان های مادر می دوشند و به هیچ عنوان با دست تماس ندارند،‌در نتیجه میزان آلودگی نیز در دوشیدن شیر به حداقل ممکن می رسد. این شیر دوش ها در منزل و یا محل کار مادران شاغل قابل استفاده هستند. لازم به ذکر است اکثر مادران رضایت خود را از کاربرد انواع شیردوش های الکتریکی ابراز نموده اند.

‌(برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره تلفن های 8891169 و 8891170 دفتر انجمن تغذیه با شیرمادر تماس حاصل فرمایید.)

 شیر دوشیده شده مادر چگونه باید ذخیره و یا فریز کرد؟

ظرف های پلاستیکی برای جمع آوری و ذخیره شیر بهتر از ظرف های شیشه ای هستند، نه فقط به دلیل دیرتر شکستن ، بلکه به آن خاطر که لکویست ها یا گلبولهای سفید موجود در شیر مادر به جدار ظرف شیشه ای می چسبند و خاصیت خود را از دست می دهند. لیوان و بطری که برای دوشیدن و ذخیره کردن شیر مورد استفاده قرار می گیرند ،‌همیشه باید قبلا جوشانده شوند و پس از خنک شدن مورد استفاده  قرار گیرند،‌شیر دوشیده  شده را باید بلافاصله داخل یخچال و یا فریزر قرار داد. شیر دوشیده شده در درجه حرارت اتاق به شرطی که دور از آفتاب ،‌گرمای چراغ و یا شوفاژ باشد،‌حداکثر 6 تا  8 ساعت قابل استفاده است ولی باید توجه داشت ،‌شیری که در درجه حرارت اتاق نگهداری شده باشد دیگر قابل فریز کردن نیست .. شیر دوشیده شده را می توان تا 48 ساعت در بخچال نگهداری نمود و یا ظرف 30 دقیقه اول در یخچال گذاشت ،‌ سپس فریز کرد. ظرفی که برای فریزر کردن به کار می رود باید فقط تا سه چهارم از شیر پر شود تا جای یخ زدن نیز داشته باشد. بهتر است روی ظرف ،‌تاریخ دوشیدن  شیر هم ثبت شود تا در هر بار استفاده ، اول شیرهای قدیمی تر مصرف گردد. در صورتی که شیر مادر در قسمت جایخی یخچال نگهداری شود، تا دو هفته و در فریزرهای معمولی‌( 18 – درجه ) تا 3 ماه و درفریزرهای صنعتی (‌32 – درجه سانتی گراد) تا 6 ماه قابل استفاده است .

 شیر فریزشده را چگونه باید ذوب کرد؟

برای مصرف شیر دوشیده شده منجمد،‌هرگز ظرف محتوی شیر را نباید مستقیم بر روی اجاق قرار داد، بلکه باید آن را در مدت نیم تا یک ساعت به درجه حرارت بدن رساند. (‌با چکاندن یک قطره شیر روی ساعد،‌حرارت مناسب را می توان تشخیص داد.

الف ) ‌ظرف محتوی شیر فریزشده را در ظرف آب  ولرم گذاشته و نکان داد تا کم کم یخ آن باز شده و یا این که ،

ب )‌ ظرف محتوی شیر را در قابلمه ای که مقداری آب داد قرار داد و قابلمه را روی اجاق گذاشت.

گرم کردن سریع شیر در روی اجاق یا فر یا ماکروویو باعث می شود که ویتامین های آن به سرعت تخریب شده و پروتئین های آن نیز تغییر یابد ، شیر منجمد شده ای که ذوب و گرم شده ظرف نیم تا یک ساعت باید مصرف شود و هرگز نباید شیر ذوب شده را دوبار فریز نمود.

 

عواملی که به رگ کردن پستان مادر (جهش شیر )کمک می کند عبارتند از:

آرامش مادر

شنیدن صوت قران کریم

نوشیدن نوشیدنیهای گرم درخلال شیر دادن

دراز کشیدن

دوش گرفتن

نفس عمیق کشیدن

تماس پوست به پوست در ساعت اول تولد پس از زایمان به استحکام پیوند عاطفی میان مادر و کودک و شروع موفق تغذیه با شیر مادرکمک می کند

خطرات تغذیه کودک با موادی غیر از شیر مادر

-جانشین تغذیه نوزاد با کلستروم می شود

- کودک مستعد ابتلا بیشتر به عفونتهای اسهال ،سپتی سمی ،و مننژیت می شود

-احتمال بروز آلرژی و اگزما افزایش می یابد

-با مکیدن نوزاد تداخل پیدا می کند ؛بدین صورت که احساس گرسنگی کودک را ارضا می کند ؛بنابراین کودک تمایل کمتری نسبت به تغذیه با شیر مادر خواهد داشت

-باعث سر درگمی شیر خواردر گرفتن پستان می شود

اگر شیر خوار در هفته اول و دوم نتوانست پستان مادر را بگیرد باید :

-شیر را دوشیده و با فنجان به کودک داد.

-مقدار کمی از شیر را مستقیما به داخل دهان شیر خوار دوشید

-به شیر خوار اجازه داده تا درتماس پوست به پوست با مادر ،با میل خود پستان را بگیرد

تغذیه با شیر مادر در طول بیماری کودک باعث بهبودی سریعتر کودک می شود

اگر مکیدن کودک بیمار خوب است مادر بایدبه دادن بیشتر (بیش از 12 بار در شبانه روز )تشویق شود.

اگر نوزاد پستان را می مکد ولی مکیدن او کمتر از قبل شده به مادر توصیه می شود دفعات تغذیه را بیشتر کند

اگر نوزاد قادر به مکیدن پستان نیست یا به قدر کافی نمی مکد شیر مادر را دوشیده با فنجان و قاشق به نوزاد داده شود

اگرشیر خوار قادر به خوردن شیر دوشیده شده از طریق فنجان نیست شیر دوشیده شده مادر را از طریق لوله معدی باید به او داد

اگرشیر خوار قادر به تغذیه از راه دهان نباشد باید دوشیدن شیر ادامه یافته تا مجدد شیر خوار قادر به تغذیه از راه دهان باشد

ماساژ شانه و گردن مادر –ماساژ ملایم پستان

علل امتناع شیر خوار ازگرفتن پستان

1:بیماری

2:درد

3:گرفتگی بینی

4:خواب آلودگی

5:اشکال در روش شیردهی

6:استفاده از شیشه یا پستانک

7:یکباره جاری شدن شیر به مقدار زیاد

باقی گذاردن یک قطره کوچک از شیر بر روی نوک پستان ،به سلامت نوک پستان کمک می کند.

اگر شیر خواری به اندازه کافی ادرار می کند به این معناست که به مقدار کافی شیر دریافت می کند .

بسیاری از مادران به دلیل اینکه شیر خوارشان زیاد گریه می کند شروع به دادن غذا ،مایعات ،شیشه و....می کنند در حالیکه تنها یکی از دلایل گریه نوزاد می تواند گرسنگی او باشد و دلایل متفاوت دیگری برای گریه نوزاد وجود دارد از جمله قولنج ،بیماری یا درد ،خستگی ،گرم بودن ،سرد بودن ،کثیف بودن ،غذاهای مادر،داروهای مادر و ....

علائم اصلی حاکی از نا کافی بودن شیر مادر

-وزن گیری نا کافی به شرط سالم بودن شیر خوار

-دفع ادرار پر رنگ و کاهش یافته (کمتر از 6 بار در شبانه روز)

 نکته :اگر نوزاد در دو هفتگی وزن تولد را باز یافته یا اگر بعد از هفته اول روزانه 15-30 گرم وزن می گیرد کمبود شیر وجود ندارد ولی اگر بعد از هفته دوم زندگی وزنش کمتر از وزن تولد است یا وزن گیری کمتر از مقدار فوق دارد و بیماری ندارد بایستی به فکر کمبود شیر بود.

نکته:گفته میشود اگر کهنه شیر خواربه دفعات زیاد خیس ولی اجابت مزاج نداشته باشد و وزن گیری مناسبی نداشته باشدباید فکر کرد که کالری کافی دریافت نمی کند.یعنی شیر ابتدای پستان را مکرر خورده ولی آنقدر ادامه نداده که شیر پسین یا انتهایی پستان را بخورد و کالری کافی دریافت کند.

گریه شیر خوار به دلیل جهش رشد

چند روزی شیر خوار بسیار گرسنه به نظر می رسد و تمایل دارد دفعات بیشتری بخورد ،این حالت در حوالی هفته دوم و 6هفتگی و 12 هفتگی دیده می شود ولی در هر زمانی ممکن است این حالت دیده شود که به علت جهش رشد و نیاز بیشتر کودک به غذاست که با چند روز مکیدن قویتر و بیشتر پستان تولید شیر را افزایش داده و مجدد به حالت عادی باز می گردد .

تولید بیش از حد شیر

وقتی شیر خوار به پستان گذاشته نشود ممکن است بخواهد مکرر بخورد یا مدت طولانی بمکد در این صورت پستان مادر بیش از حد تحریک شده تولید شیر افزایش می یابد یا قبل از اینکه شیر خوار شیر یک پستان را به طور کامل مصرف کند مادر پستان را از او گرفته و به پستان دیگر بگذارد ،در این صورت شیر خوار شیر پیشین بیشتری دریافت می کند و ممکن است مدفوع شل ،سبز رنگ و وزن گیری ناکافی داشته یا خوب رشد نکرده ولی گریه اش زیاد باشد و بخواهد مکرر یا طولانی شیر بخورد در این صورت مادر شیر فراوان دارد اما ممکن است فکر کند شیرش کافی نیست.

ممکن است مادر به دلیل اینکه در ابتدا با حجم کم آغوز مواجه شده است فکر کند کم شیر است در حالیکه باید بداند مقدار آغوز کم است و از روز 2-3 به بعد شیر زیاد می شود.

مشکلات پستان در شیر دهی و نحوه برخورد با آن:

1- نوک پستان فرو رفته

بلافاصله بعد از زایمان شیر خوار تغذیه با پستان را شروع کنید .تماس پوست به پوست با مادر پیدا کندو با استفاده از پمپ شیر دوش یا سرنگ نوک سینه را بر جسته تر کنید.در صورت لزوم در هفته اول و دوم شیر از پستان دوشیده و با فنجان به کودک داده شود .

در زمان شیر خوردن لازم است شیر خوار مقدار زیادی از نسج پستان را در دهان بگیرد نه فقط نوک آن را .می توان از کودک یا فرد بزرگتری برای مکیدن به منظور بیرون کشیدن نوک پستان مادر استفاده نمود.

می توان با استفاده از سرنگ یا بطری آب گرم نوک پستان را به بیرون کشید.

2-نوک بزرگ:

گاهی اوقات اگر شیر خوار کوچک باشد یا مکیدن نا موثر داشته باشد ممکن است مکیدنش مشکل شود.

در اینصورت دوشیدن با دست منجر به نرم شدن نوک و هاله پستان میشود و اجازه می دهد که شیر خوار راحت تر پستان را بگیرد.

3- نوک صاف یا کوچک

در این حالت فشردن پستان و هاله پستان بین دو انگشت که تا حد ممکن نوک سینه را بر جسته تر کند؛کمک کننده است.

نرم کردن نوک و هاله پستان قبل از تغذیه(با کمی دوشیدن) نیز کمک میکند .

بیرون کشیدن نوک پستان با شیر دوش برقی قبل از تغذیه نیز می تواند مفید باشد.

4-پستان محتقن

تاخیر در شروع تغذیه با شیر مادر ،خوب نگرفتن پستان ،عدم تخلیه مکرر شیر و محدود کردن زمان شیردهی می تواند منجر به احتقان در پستان شود.

بهترین راه درمان احتقان پستان همان تخلیه شیر است .اگر شیرخوار می تواند بمکد باید مکرر تغذیه شود ،در غیر این صورت شیر دوشیده شود .

موارد زیر به جریان یافتن شیر و نرم شدن پستان کمک می کند :

کمپرس گرم روی پستان یا دوش گرفتن با آب گرم

ماساژ گردن و پشت

ماساژ ملایم پستانها

استراحت مادر

تحریک پوست و نوک پستان

پس از تخلیه پستان محتقن ،کمپرس سرد روی پستانها به کاهش ورم در پستانها کمک می کند.

روشهای دوشیدن شیر

1 : دوشیدن شیر با دست

2:استفاده از پمپهای شیر دوش دستی یا الکتریکی

دوشیدن شیربا دست مفیدترین طریق دوشیدن است که نیاز به هیچ وسیله ای ندارد و مادر می تواند در هر جا و هر زمانی که نیاز دارد به انجام آن بپردازد .

روش دوشیدن شیر با دست

1:شست در بالا و دو انگشت اول زیر پستان قرار گیرد

2: پستان باید به طور مستقیم به طرف قفسه سینه فشار داده شود . پستان های بزرگ را میتوان قدری بالا آورده بعد فشار داد.

3:سپس پستان ها را به کمک شست و انگشتان به طرف جلو آورده و به قسمت لبه آرئول فشار وارد نموده تا شیر به آسانی خارج شود

4:محل قرار گرفتن انگشتان دور هاله قهوه ای پستان را باید تغییر داده تا تمام ذخایر شیر تخلیه شود

5: دوشیدن شیر20-30دقیقه وقت می گیرد

شیر دوشیده شده را می توان :

48 ساعت در یخچال

2هفته در جا یخی

3 ماه در فریزر های خانگی نگهداری کرد.

ذوب کردن شیر منجمد شده باید به آهستگی انجام گیرد و ظرف شیر دوشیده شده در داخل آب ولرم قرار داده تا ذوب شود .

چگونگی تغذیه شیر خوار با فنجان

1: شیر خوار را مستقیم یا نیمه نشسته نگاه دارید

2: فنجان شیر را جلوی لبهای شیر خوارنگه دارید

3: فنجان را یک بر کنید تا شیر با لبهای شیر خوار برسد

4: نوزاد کم وزن شیررا با زبان به داخل دهان می کشد

5: نوزاد بزرگتر شیر را می مکد

6: شیر را داخل دهان کودک نریزید

7:وقتی نوزاد به حد کافی شیر خورد دهانش را می بندد و بیش از آن شیر نمی خورد

شیردهی در مادران شاغل

به منظور حمایت از مادران شاغل در دوران شیر دهی قانون مرخصی زایمان به مد ت 6 ماه و همچنین قانون یک ساعت مرخصی برای شیردهی در طی ساعات کارتا24ماهگی کودک توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شد .

لذا کلیه خانمهای شاغل میتوانند طی مرخصی زایمان نوزاد را با شیر خود تغذیه نمایند .

بعد از برگشت از کار لازم است مادر دفعات تغذیه نوزاد در عصر و شب را افزایش دهد.ضمنا می تواند شیر خود را در شیشه و برای تغذیه شیرخوار ذخیره کند .اطرافیان می توانند این شیر را با فنجان ؛قاشق یا لیوان به شیرخوار بدهند.

تغذیه

در دوران بارداری جنین کاملا وابسته به مادر است و مواد غذایی که مادر دریافت میکند از راه جفت به جنین میرسد ،بنابراین تغذیه مناسب مادر باردار علاوه برتامین سلامت خودش ،در سلامت جنین و نوزاد آینده هم نقش مهمی دارد.

غذای روزانه مادر باردار باید دارا ی همه گروههای غذایی باشد چون استفاده از یک گروه غذایی همه مواد لازم را تامین نمی کند

گروههای غذایی عبارتند از :

1-گروه نان و غلات

مواد این گروه منبع خوبی برای تولید انرژی است .از قبیل انواع نان مخصوصا نان سبوس دار مثل نان سنگک و برنج و ماکارونی ،جوو گندم و ذرت

2-گروه گوشت و حبوبات و تخم مرغ و مغزها

این گروه غذایی پروتئین و آهن بدن را تامین میکند و مواد غذایی موجود در این دسته برای خون سازی ،تکامل سیستم عصبی و رشد جنین لازمند.مانند انواع گوشت قرمز ،مرغ ،ماهی ،تخم مرغ ،انواع مغزها ،انواع حبوبات .

به منظور جلوگیری از سرایت بیماریهای انگلی حتما باید گوشت کاملا پخته شود .ضمنا مخلوط غلات و حبوبات مانند عدس پلو و لوبیا پلو منبع خوبی از پروتئین برای مادر باردار است.

3-شیر و فراورده های آن

مانند پنیر ،ماست ،کشک.

مصرف این مواد هم کلسیم بدن مادر را تامین می کند و هم برای استخوان بندی جنین و شکل گیری و استحکام دندانهای او در آینده ضروری است.

علاوه بر کلسیم این گروه دارای مواد غذایی دیگری مثل فسفر و انواع ویتامین آ،ب بوده و منبع تامین پروتئین نیز می باشد.

4-سبزی ها و میوه ها

این گروه شامل انواع سبزی ها مثل کاهو ،هویج ،گوجه فرنگی ،سیب زمینی ،جعفری ،انواع میوه های تازه و خشک (توت خشک ،کشمش،انجیر،و.... )که شامل ویتامینهای مورد نیاز بدن بخصوص ویتامین آ ( سبزیهاو میوه های سبز تیره ،زرد ،نارنجی مثل سبزی خوردن ، کاهو زرد آلو هویج و...) و ویتامین ث(انواع مرکبات،فلفل دلمه ای ،گوجه فرنگی و...) و مقداری آهن هستند .

برای تامین ویتامین ث لازم است سبزیجات و میوه جات به صورت تازه مصرف شود ،زیرا طبخ این مواد ویتامین ث را از بین می برد.

در مورد مصرف سیب زمینی توصیه می شود ابتدا کاملا تمیز شسته شود و با پوست پخته شود.

مصرف مقدار کافی مواد غذایی حاوی کلسیم ، پروتئین، ویتامین ث و همچنین اسید فولیک در دوران بارداری سلامت مادر و جنین را تامین می کند .

اسید فولیک ماده ای است که مصرف آن بخصوص در سه ماهه اول بارداری برای رشد سیستم عصبی جنین لازم است . –سبزیجاتی مثل گل کلم و اسفناج منبع خوبی برای اسید فولیک می باشد.

غذاهای چرب ،شیرینی ،مواد تحریک کننده مثل :چای و قهوه در بارداری باید با احتیاط مصرف شود.

به طور کلی باید به زنان حامله توصیه شود هر چه دوست دارند و به هر میزان می خواهند بخورند

هر چه افزایش وزن در دوران بارداری بیشتر باشد افزایش وزن بعد از زایمان هم بیشتر است

منابع:جزوه راهنمای مشاوره با مادران برای تغذیه با شیر مادر-ترجمه :دکتر فریور و سوسن سعدوندیان. گرداورنده:اسما فاروقی نام مجموعه:راهنمای مادران باردار در خصوص شیردهی(mums.ac.ir)

banovan.blogsky.com

مصرف دارو در زمان شیردهی

هر چند مصرف بسیاری از داروها در دوران شیردهی بی خطر است ولی تقریباً تمامی داروها به درجاتی وارد شیر مادر شده و بعضی از آنها بر روی تولید شیر نیز تأثیر دارند. برای اطمینان، همیشه در مورد دارویی که قصد مصرف آن را دارید، حتی داروهایی نظیر استامینوفن که نیاز به نسخه ندارند، نظر پزشک را جویا شوید. در جداول زیر میزان خطر مصرف داروهای مختلف در زمان شیر دهی آورده شده است.

داروهایی که مصرف آنها با دوز معمول بی خطر است

داروهایی که مصرف آنها در زمان شیردهی با دوز معمول بی خطر است

نام ژنریک	نام تجارتی	کاربرد
استامینوفن	تایلینول (Tylenol)	ضد درد
آنتی اسیدها	Maalox, Mylanta	درمان زخم معده
بوپیواکائین (Bupivacaine)	Marcaine	بی حسی موضعی
کافئین	قهوه، نوشابه های گازدار	محرک
سفالوسپورین ها	Keflex, Ceclor, Ceftin, Omnicef, Suprax	آنتی بیوتیک برای درمان عفونت های ریوی، گوش، پوستی، دستگاه ادراری، گلو و استخوان
کلوتریمازول	Lotrimin, Mycelex	درمان عفونت های مخمری و قارچی
داروهای ضد بارداری (حاوی فقط پروژستین)	Micronor, Norplant, Depo-Provera	ضد بارداری
کورتیکواستروئیدها (کورتون)	پردنیزون	درمان التهاب مفاصل و مشکلات دیگر
اسپری های ضد احتقال بینی (decongestant)	Afrin	ضد احتقان و گرفتگی بینی
دیگوکسین	Lanoxin	مشکلات قلبی
اریترومایسین	E-Mycin, Erythrocin	آنتی بیوتیک برای عفونت های پوستی و تنفسی
فکسوفنادین (Fexofenadine)	Allegra	ضد حساسیت
فلوکونازول (Fluconazole)	Diflucan	ضد عفونت های مخمری
هپارین		ضد انعقاد
ایبوپروفن	Motrin, Advil	ضد درد
داروهای استنشاقی، داروهای متسع کننده برونش و کورتیکواستروئیدها	Albuterol, Vanceril	ضد آسم
انسولین		دیابت: دوز لازم ممکن است در دوران شیردهی تا 25% کاهش داده شود
لابتالول (Labetalol)	Normodyne, Trandate	فشار خون
داروهای ملین، نرم کننده های مدفوع	Metamucil, Colace	درمان یبوست
لیدوکائین	گزیلوکائین	بیحسی موضعی
لوراتادین (Loratadine)	Claritin	ضد حساسیت، آنتی هستامین
هپارین های با وزن مولکولی پایین (انوگزاپارین، دالتپارین، تینزاپاراین)	Lovenox, Fragmin, Innohep	ضد انعقاد
سولفات منیزیم		درمان پره اکلامپسی و اکلامپسی (مسمومیت حاملگی)
متیل دوپا	آلدومت (Aldomet)	ضد فشار خون
متیل ارگونوین (Methylergonivine)	مترژین	پیشگیری یا کنترل خونریزی بعد از زایمان
متوپرولول	Lopressor	ضد فشار خون
میکونازول	Monistat 3	درمان عفونتهای مخمری
پنی سیلین ها	آموکسی سیلین، پنی سیلین VK	ضد عفونت های باکتریایی (آنتی بیوتیک)
پروپرانولول	ایندرال	ضد فشار خون و مشکلات قلبی
تئوفیلین	Theo-Dur	درمان آسم و برونشیت
داروهای تیروئید	Synthroid	درمان بیماری های تیروئید
واکسن ها (همه)
وانکومایسین	Vancocin, Vancoled	آنتی بیوتیک
وارفارین	کومادین	ضد انعقاد

داروهایی که مصرف آنها احتمالاً بی خطر است

در مورد تاٍر این داروها بر نوزاد شیرخوار اطلاعات کمی در دسترس است ولی در صورتیکه تأثیر داشته باشند خفیف است. در بعضی موارد نادر شیرخوار ممکن است واکنش آلرژیک بروز دهد.

داروهایی که مصرف آنها در زمان شیردهی احتمالاً بی خطر است

نام ژنریک	نام تجارتی	کاربرد
مهار کننده های ACE	انالاپریل (Vasotec)، بنازپریل(Benazepril OR Lotensin)	درمان فشار خون
آسیکلوویر و والاسیکلوویر	Zovirax, Valtrex	ضد ویروس تبخال
داروهای آنتی کولینرژیک	Pro-Banthine	درمان اسپاسم های روده ای و کیسه صفرا؛ ممکن است سبب کاهش تولید شیر شود
داروهای ضد تشنج	Depakote, Dilantin, Tegretol	از مصرف ethosuximide، فنوباربیتال و پیریمیدون خودداری کنید
آنتی هیستامین ها	بنادریل، کلر-تریمتون	ممکن است سبب کاهش تولید شیر و گیجی شیرخوار شود
دارو های ضد سل	INH	درمان سل
آزاتیوپرین	ایموران (Imuran)	سرکوب دستگاه ایمنی بعد از پیوند اعضاء
باربیتورات ها (غیر از فنوباربیتال)	Fiorinal, Fioricet	برای خواب آلود کردن و سردرد های تنشی
ضد احتقان های (دکونژستانت) خوراکی	Sudafed, Entex PSE	درمان احتقان بینی بر اثر سرما خوردگی یا حساسیت؛ ممکن است سبب کاهش تولید شیر شود
ارگونوین (کوتاه مدت)		درمان خونریزی رحم؛ ممکن است سبب کاهش تولید شیر شود
فلوکونازول	Diflucan	ضد قارچ
گادولینیوم	Magnevist, Omniscan	عکسبرداری MRI
هالوپریدول	هالدول	درمان اختلالات روانی
مهار کننده های هیستامین H2	سایمتیدین (Tagemet)، رانیتیدین (Zantac)، نیزاتادین (Axid)، و فاموتیدین (Pepcid)	درمان زخم معده
لورازپام	Ativan	درمان اضطراب
متی مازول	Tapazole	درمان پرکاری تیروئید؛ زیر 20 میلی گرم در روز احتمالاً بی خطر است
متوکلوپرامید	Reglan,Plasil	ضد تهوع
ناپروکسن (Naproxen)	Naprosyn, Anaprox, Aleve	ضد درد؛ در شیرخوار بالای 1 ماه مشکلی ندارد
اگزازپام	Serax	درمان اضطراب
پاروکستین (Paroxetine)	Paxil	درمان افسردگی
فنوتیازین ها	Compazine, Stelazine, Thorazine
پروپیل تیو اوراسیل (Propylthiouracil - PUT)		درمان پرکاری تیروئید
کینیدین		درمان نامنظمی های ضربان قلب
سرترالین	Zoloft	درمان افسردگی
اسپیرونولاکتون	Aldactone, Aldactazide	درمان فشار خون
سولفیسوکسازول	Gantrisin	عفونت های دستگاه ادراری
سوماتریپتان	Imitrex	درمان میگرن
تتراسیکلین ها (زیر 14 روز)	تتراسیکلین، داکسی سیکلین	درمان جوش های صورت و عفونت های دستگاه ادراری
داروهای مدر تیازیدی	HydroDiuril, Esidrix	درمان فشار خون و ادم